Vụ nghi bị đầu độc đầu tiên là từ năm 2013. Gần đây nhất vào tháng 6/2016, bể cá hồi của các gia đình ông Chảo Duần Chiêu, Chảo Láo Lở, Chảo Láo Ánh cùng thôn Can Hồ A, xã Bản, bỗng dưng chết hàng loạt, hơn 5 tấn chết không kịp ngáp.

Từ nhiều năm nay, nhắc tới cá nước nước lạnh Sa Pa, đặc biệt là giống cá hồi, nhiều người sẽ nói vanh vách giá bán, cách chế biến cũng như hương vị của loại đặc sản thứ thiệt này. Tuy nhiên, đằng sau những con cá hồi tươi roi rói là cả một câu chuyện dài về nước mắt, sự sợ hãi của người nuôi.

Vụ việc cá hồi chết bất thường đầu tiên diễn ra vào tháng 9/2013, khổ chủ là hộ ông Chảo Phù Chẳn, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Bản Khoang. Hơn 1 tấn cá hồi chuẩn bị đến dịp xuất bán bỗng nổi trắng bụng rồi chết. Thấy có dấu hiệu nguồn nước trong ao cá có mùi lạ, ông Chẳn đã báo cáo lại vụ việc với các cơ quan chức năng, trong đó có công an. Tuy nhiên, sau hơn 3 năm, vụ việc đã đi vào quên lãng.

Một năm yên bình, đến đầu năm 2015, anh Nguyễn Văn Lũy, thôn Can Hồ A, lại ngậm đắng nuốt cay nhìn 6 tấn cá hồi của gia đình chết một cách bất thường. Một đêm tháng 3/2015, khoảng 23h, anh Lũy soi đèn pin phát hiện cá ở tất cả các hồ nhao lên. Kiểm tra nhiệt độ vẫn ở mức bình thường nhưng nước có mùi nồng nặc khó chịu. Nghi ngờ có kẻ đem dã tâm hạ độc, anh hô hoán cả nhà dậy tháo và lọc nước hòng cứu cá. Nhưng chỉ đến sáng, hơn 6 tấn cá hồi chết sạch, không còn một con.

Anh Nguyễn Văn Lũy, thôn Can Hồ A, xã Bản Khoang bên hồ cá của gia đình nghi bị đầu độc vào 3/2015
 

Quá đau xót, anh Lũy nhờ hàng xóm đến vớt, dùng xe tải mang đi chôn. Trước đó, anh không quên báo cáo lực lượng công an xã. “Ngay ngày hôm đấy, công an xã đã đến tận bể cá quay phim chụp ảnh ghi nhận lại hiện trường.

Tại đầu nguồn nước cũng không phát hiện vỏ chai thuốc trừ sâu hay gì cả. Chỉ thấy nước trong ao bốc lên mùi hăng xộc lên mũi, ai cũng nghi ngờ thuốc trừ sâu của Trung Quốc”. Cũng theo anh Lũy, không biết sau đó, lực lượng công an xã có báo cáo cấp trên hay không, nhưng cho tới nay nguyên nhân, kết quả của vụ việc vẫn là con số 0 tròn trĩnh.

Anh Lũy nhận định, dù chưa có kết luận cuối cùng, nhưng tất cả người nuôi cá hồi ở Sa Pa đều biết, đó là hành động có chủ đích. “Rõ ràng đây là hành động phá hoại kinh tế, cũng có thể là vì cạnh tranh không lành mạnh trong việc kinh doanh.

Biết thế, chúng tôi giờ đây cứ âm thầm mà làm. Thậm chí, giờ ra đường cũng phải len lén, không dám tiếp xúc nhiều dù không hề có mâu thuẫn gì với xung quanh. Đấy là một vụ, nếu một lần nữa chắc gia đình tôi phá sản vì đã đầu tư quá lớn”, anh Lũy buồn rầu tâm sự.

Hồ nuôi cá hồi của anh Chảo Duần Chiêu bị chết bất thường tháng 6/2016
 

Đến tháng 6 năm nay, liên tiếp hồ nuôi của các hộ Chảo Duần Chiêu, Chảo Láo Lở, Chảo Láo Ánh có dấu hiệu bị đầu độc. Anh Chảo Cà Ú, công nhân tại trại cá hồi gia đình anh Chảo Duần Chiêu cho biết, sự việc diễn ra lúc 21h, mọi người vẫn chưa ngủ.

Đột nhiên thấy cá trong bể nằm ngửa phơi bụng hàng loạt, kiểm tra nước không có gì bất thường. Nhưng chỉ sau đó một tiếng, hơn 2 tấn cá hồi, trọng lượng 1kg/con đã chết gần sạch. Sáng hôm sau, anh Chiêu cùng nhiều người kiểm tra dòng suối đầu nguồn thì phát hiện nhiều vỏ thuốc trừ sâu đã cắt miệng.

Do lấy chung nguồn nước, ao cá của anh Lở và anh Ánh cũng chịu chung số phận. Tổng thiệt hại của hai gia đình khoảng 3 tấn cá hồi.

Để khẳng định lại những sự việc kể trên, PV đã có buổi làm việc với ông Nguyễn Tiến Thành, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Sa Pa. Về vụ việc tại xã Nậm Cang hay những vụ nêu trên ở xã Bản Khoang, ông Thành cho biết có xảy ra. Về thông tin thời gian, chủ hộ, ông Thành cung cấp hoàn toàn trùng khớp với những gì PV điều tra. Còn về chi tiết vụ việc, đơn vị không nắm được do đây thuộc về nghiệp vụ điều tra của lực lượng công an.

Ông Nguyễn Tiến Thành, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Sa Pa
 

Ông Thành đánh giá, đây là một vấn đề hết sức nghiêm trọng. Việc đầu tư vào con cá hồi và cá nước lạnh nói chung vô cùng tốn kém. Những vụ việc kể trên đã ảnh hưởng không nhỏ tới kinh tế của các hộ chăn nuôi. Không những vậy, nhiều hộ đang có ý định chăn nuôi cũng bị sức ép tâm lý, ngại phát triển SX. Hiện tại, do chưa xác định được nguyên nhân của việc cá chết nên địa phương chưa có cơ chế để hỗ trợ những hộ bị thiệt hại. Trong bối cảnh đó, các hộ chăn nuôi phải tự xoay xở, tìm kiếm nguồn vốn mua con giống tái SX.

Với tư cách người quản lý ngành nông nghiệp của Sa Pa, ông Thành mong muốn, lực lượng công an vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa, tìm ra nguyên nhân. Nếu có thủ phạm thì cần có hình thức xử phạt, thậm chí khởi tố theo đúng quy định, tạo sự răn đe với những đối tượng xấu khác từ bỏ ý định.