Việc liên kết trong ngành trồng nấm sẽ tạo ra chuỗi giá trị cao. Ảnh minh họa

Theo Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển nấm Việt Nam, với dân số trên 9 triệu dân, nhu cầu sử dụng nấm của người dân Hà Nội lên tới 60 tấn/ngày, tương đương 22.000 tấn/năm. Với giá bình quân khoảng 50.000 - 60.000 đồng/kg thì tổng giá trị cho sản phẩm nấm tại thị trường Hà Nội lên tới 50 triệu USD (1.100 tỷ đồng/năm). Nếu tính trên địa bàn toàn quốc thì con số tiêu thụ có thể lên tới cả tỷ USD. Có thể thấy, đây là thị trường đầy tiềm năng cho sản phẩm nấm.

 
Bên cạnh đó, trong xu hướng phát triển chung, nấm không chỉ là sản phẩm phục vụ thị trường các đô thị lớn mà còn được ưa dùng ở tất cả các tỉnh, thành, khu vực bởi tính bổ dưỡng, dễ sử dụng. Thứ thực phẩm “ăn như thịt, lành như rau” này ngày càng được ưa chuộng, nhiều món ăn có sử dụng nấm đã trở nên phổ biến. Nhu cầu dùng nấm không chỉ gói gọn ở quy mô hộ gia đình mà nhu cầu thương mại nấm đã thực sự phát triển. Với thị trường tiềm năng như thế, nghề trồng nấm đang phát triển khá mạnh ở ngoại thành Hà Nội nói riêng và các địa phương lân cận nói chung.
 

Tại Quốc Oai, nhiều nông dân đang trồng các loại nấm theo mùa. Mùa hè trồng nấm rơm, thu đông trồng nấm sò, nấm mỡ, nhiều hộ trồng được cả nấm linh chi. Hiện, mỗi tháng các hộ và hợp tác xã trồng nấm tại Quốc Oai cung cấp ra thị trường trên 7 tấn nấm tươi. Việc trồng nấm đã và đang được người dân quan tâm, đầu tư bài bản bởi thu nhập bình quân của nông dân có thể ổn định ở mức 5 - 7 triệu đồng/người/tháng. Hơn nữa, việc tận dụng nguồn nguyên liệu phụ phẩm sẵn có trong sản xuất nông nghiệp cũng giúp môi trường sống bớt ô nhiễm hơn.


 
Đông Anh cũng là địa phương có sản lượng nấm tươi cung cấp ra thị trường Hà Nội tương đối lớn. Chỉ riêng Công ty TNHH Đầu tư thương mại và sản xuất Đông Giang đã cung cấp ra thị trường trên dưới 2 tấn nấm thương phẩm, tạo việc làm cho hàng chục lao động địa phương với thu nhập trên 5 triệu đồng/tháng. Cơ sở này cũng đã và đang mở rộng sản xuất bởi được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm. 
 

Các huyện Ba Vì, Phú Xuyên, Sóc Sơn cũng có sản lượng trồng nấm khá cao. Bình quân mỗi tháng các huyện trên địa bàn thành phố cung ứng ra thị trường khoảng 600 tấn nấm tươi, đáp ứng 35% nhu cầu thị trường. Phần còn lại được đáp ứng bởi các địa phương khác như Bắc Giang, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Ninh Bình (khoảng 28%) và phần còn lại (37%) là từ thị trường trôi nổi, chủ yếu nhập từ Trung Quốc. Đây chính là điều băn khoăn lớn với các cơ quan quản lý thị trường cũng như với người tiêu dùng bởi chất lượng sản phẩm chưa hoặc khó được kiểm soát.

 
Để nghề nấm phát triển bền vững, trước hết cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền làm cho người dân hiểu được công dụng của nấm, khuyến khích các hộ mạnh dạn đầu tư sản xuất, liên kết với nhau phát triển thành hàng hóa nhưng cũng phải tính đến tình trạng trồng “quả ngọt” thu “trái đắng”, bởi sản xuất dư thừa, khiến sản phẩm mất giá như đã xảy ra với cây sắn, cây ớt... Cần phải tạo ra chuỗi giá trị sản phẩm từ khâu nghiên cứu, trồng trọt, thu hoạch đến chế biến, tiêu thụ, trong đó, thị trường tiêu thụ và thương hiệu sản phẩm phải được đặt lên hàng đầu.
 

Điều này được chị Trịnh Thị Hà, chủ nhiệm Dự án  “Xây dựng mô hình HTX do phụ nữ làm chủ: Sản xuất, chế biến và tiêu thụ nấm ăn tại Thanh Hóa”, Trung tâm Dạy nghề phụ nữ tỉnh cho biết: Trung tâm đã phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ sinh học tỉnh và một số đơn vị khác thực hiện chuyển giao kỹ thuật, cung cấp giống và thị trường tiêu thị sản phẩm cho hội viên. Hiện dự án đang sản xuất nấm thử nghiệm tại các HTX khá ổn định, hiệu quả. Dự kiến dự án sẽ hỗ trợ các hộ đăng ký thương hiệu, tiêu thụ sản phẩm, thu hút thêm hội viên vào HTX nhằm hình thành vùng sản xuất liên kết để xây dựng thương hiệu, gắn nhãn mác hàng hóa tiêu thụ sản phẩm đạt hiệu quả cao.
 

Về lâu dài, các cấp, các ngành, địa phương cần quan tâm thực hiện một số chính sách khuyến khích nghề trồng nấm phát triển, định hướng giúp người dân triển khai đúng, hạch toán cụ thể chi phí, thu nhập để họ thấy được hiệu quả của nghề trồng nấm; hình thành cơ sở sản xuất giống nấm và liên kết cùng phát triển có quy mô để xây dựng thương hiệu bảo đảm chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm đáp ứng nhu cầu của người dân... Trên cơ sở ấy, người trồng nấm mới có nhiều cơ hội phát triển, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập.