Lái xe tắm cho heo tại một điểm chăm sóc heo ở xã Hải Sơn (TP. Móng Cái - Quảng Ninh). Ảnh: Đức Hiếu

Đột ngột dừng mua

Ghi nhận tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc cho thấy, hơn 1 tuần trở lại đây,  thương lái Trung Quốc đã tạm dừng thu mua lợn mỡ của Việt Nam. Nguyên nhân được cho là phía Trung Quốc tăng cường kiểm dịch đối với mặt hàng thực phẩm vào nội địa.

Việc dừng đột ngột không thông báo trước này khiến một lượng lớn lợn thịt bị ùn ứ tại cửa khẩu và các điểm trung chuyển như Bắc Giang, Hà Nam. Hệ quả, giá thịt lợn tại các tỉnh phía Bắc cũng như tại vựa chăn nuôi lớn ở Đồng Nai, Bình Dương giảm mạnh. Cụ thể, giá lợn hơi mấy ngày gần đây chỉ còn 50.000-51.000 đồng/kg, thậm chí một số tỉnh như Bắc Giang, Hà Nam, Bắc Ninh... đã giảm xuống dưới 50.000 đồng/kg, giảm 7.000-8.000 đồng/kg so với khoảng 1 tuần trước.

Tại hầu hết các cửa khẩu, lối mở ở Trùng Khánh (Cao Bằng); Na Hình (Văn Lãng), Chi Ma (Lộc Bình), Bình Nghi (Tràng Định), Bản Chắt (Đình Lập) của tỉnh Lạng Sơn, thương lái đã dừng xuất khẩu lợn mỡ, duy chỉ có cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) vẫn xuất được hàng nhưng lượng ít hơn.

Tại khu vực phía Nam, đại diện Trạm kiểm dịch động vật Ông Đồn (Xuân Lộc, Đồng Nai) thông tin, khoảng 3 ngày trở lại đây, do Trung Quốc ngưng nhập lợn hơi nên không có chuyến xe nào chở lợn ra  Bắc. Trước đó, trung bình mỗi ngày có 15-20 xe, giai đoạn cao điểm mỗi ngày có khoảng 50-60 xe, chủ yếu xuất sang Trung Quốc.

Trong khi đó, Hiệp hội Chăn nuôi tỉnh Đồng Nai cho biết, thời gian qua, giá lợn tăng cao, người chăn nuôi ở Đồng Nai đua nhau đầu tư mở rộng quy mô với tổng đàn tăng 30-40% so với cùng kỳ năm ngoái. Khi Trung Quốc dừng mua đột ngột, một lượng lớn lợn hơi do người chăn nuôi giữ để đạt trọng lượng trên 100kg xuất bán cho Trung Quốc hiện rất khó tiêu thụ ở thị trường trong nước và giá cũng không cao.

Theo tính toán của Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai, chỉ trong khoảng 1 tuần Trung Quốc dừng mua lợn, Đồng Nai đã tồn từ 15.000-20.000 con lợn mỡ (thị trường trong nước gọi là lợn quá trọng lượng). Do đó, Hiệp hội khuyến cáo, người dân không nên tiếp tục giữ đàn, tăng trọng lượng lợn đề phòng phía Trung Quốc đóng cửa khẩu kéo dài.

Không riêng các hộ chăn nuôi, các thương lái cũng đang khốn đốn trước việc Trung Quốc ngừng mua lợn. Bà Nguyễn Thị Nhàn, lái buôn chuyên thu gom lợn trên địa bàn các xã của huyện Văn Giang (Hưng Yên) đưa sang Trung Quốc đang đứng ngồi không yên vì các xe chở lợn của bà bị kẹt ở cửa khẩu Móng Cái.

“Nằm chờ mấy ngày nay, nhiều lợn trên xe đã giảm trọng lượng cả chục kilôgam, nhiều con còn có dấu hiệu bị ốm, sợ chết nên tôi phải bán đổ, bán tháo 1 xe, chịu lỗ hàng trăm triệu đồng”, bà Nhàn buồn rầu nói. Theo bà Nhàn, ngoài hàng của bà còn có hàng trăm chủ đầu mối lợn khác cũng gặp tình trạng trên, hiện đang ăn chực nằm chờ ở các cửa khẩu.

Lợn chết đi đâu?

Khi được hỏi về tình trạng lợn chết trong mỗi chuyến, M., một thương lái người xã Chu Điện (Lục Nam - Bắc Giang) không ngần ngại cho biết: “Ngày nào chẳng có lợn chết trên xe do nóng quá, đói quá hoặc giẫm đạp lên nhau. Nhưng chết vẫn có người đến mua ngay với giá khoảng vài ba trăm nghìn đồng/con. Còn họ mua về đâu và để làm gì thì chúng tôi cũng không biết được”.

Theo tìm hiểu của phóng viên, số lượng “lợn quay đầu” ngày càng nhiều, một số người thiết lập đường dây vận chuyển, buôn bán, tiêu thụ lợn chết, thối.

Các cơ quan chức năng cũng đã bắt giữ, xử lý nhiều trường hợp giết, mổ, buôn bán, sơ chế lợn chết, thối. Điển hình như ngày 14/3, tại phường Hoàng Văn Thụ, TP. Lạng Sơn (Lạng Sơn), Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 1 phối hợp với Trạm Thú y thành phố phát hiện, xử lý một đối tượng người địa phương mua 5 con lợn (tổng trọng lượng 520kg) chết từ đường biên, đưa vào lò mổ, chuẩn bị tuồn ra thị trường tiêu thụ; tổ công tác đã lập biên bản và xử phạt vi phạm hành chính 6,5 triệu đồng.

Mới đây, Đội QLTT số 3 (huyện Lộc Bình) ngăn chặn một chủ buôn thịt lợn người Bắc Giang vận chuyển 3 con lợn chết “hàng quay đầu”, tổng trọng lượng trên 200kg, ý định mang về quê tiêu thụ.

Ngày 13/5, ông Lành Văn Nghệ, Đội trưởng Đội QLTT số 3, cho biết, đơn vị vừa tiến hành kiểm tra cơ sở giết mổ của ông H., phát hiện một số sai phạm và đã ra quyết định xử phạt hành chính đối với cơ sở này. Theo ông Nghệ, trên địa bàn huyện Lộc Bình hiện có trên chục cơ sở giết mổ gia súc (chủ yếu là lợn thịt), tập trung ở thị trấn Lộc Bình.

“Đa số các lò giết mổ này nhập lợn ta để bán ở các phiên chợ đầu mối; gần đây có một vài cơ sở ham rẻ đã nhập “lợn quay đầu”, bị lực lượng chức năng kịp thời ngăn chặn, xử lý và đã cam kết không tái phạm”, ông Nghệ nói.

Hiện chưa có con số thống kê chính thức từ phía các cơ quan quản lý nhà nước về số lượng các xe lợn bị dồn ứ tại Lạng Sơn  thời gian qua. Tuy nhiên, theo ông Vũ Xuân Luyện, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Chi Ma (huyện Lộc Bình), trước đây mỗi ngày có tới gần 20 xe với hàng trăm tấn lợn xuất bán sang các đường “xương cá”, nhưng mấy hôm nay hầu như không xuất khẩu được chút nào, có hôm may lắm xuất được 1 - 2 xe nhưng số lượng không đáng kể.

Chưa ảnh hưởng nhiều đến thị trường

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Phó giám đốc Sở Công Thương, Chi cục trưởng Chi cục QLTT Lạng Sơn, cho biết, hiện nay, trên các cửa khẩu ở toàn tuyến Lạng Sơn hầu như không còn các xe chở lợn nữa do phía Trung Quốc dừng mua lợn Việt Nam. Mặt khác, nhiều xe chuyển sang các cửa khẩu tiểu ngạch ở Quảng Ninh để xuất khẩu.

“Cách đây vài hôm, tôi đi từ huyện Tiên Yên (Quảng Ninh) về đến huyện Lộc Bình gặp đến 50 xe chở lợn chạy từ Lạng Sơn về Quảng Ninh. Thực ra là không phải phía Trung Quốc không nhập mà chỉ là chuyển địa điểm nhập hàng thôi. Chặn ở cửa khẩu này thì họ lại chạy sang cửa khẩu khác là chuyện bình thường”, ông Nghĩa nói.

Còn ông Trần Duy Hiệu, Đội trưởng Đội QLTT số 1, Chi cục Quản lý thị trường Lạng Sơn cho biết, hiện nay giá thịt lợn tại các chợ trên địa bàn giảm khoảng 8.000 đồng/kg so với trước đây.

Đại diện Sở Nông nghiệp và PTNT Bắc Giang thông tin, việc Trung Quốc dừng mua lợn ở biên giới Lạng Sơn khiến lượng lợn thịt nội địa bị ùn ứ theo, đặc biệt tại các điểm trung chuyển, thu gom lợn trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, hiện số lợn còn tồn chưa thể xử lý hết. Cũng theo Sở Nông nghiệp và PTNT Bắc Giang, giá lợn hơi ở Bắc Giang đã giảm khoảng 5.000 đồng/kg so với trước đó. Nếu phía Trung Quốc tiếp tục kéo dài việc dừng mua, giá lợn sẽ còn giảm.

Ông Nguyễn Văn Trọng, Phó cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và PTNT), cho biết, Cục đã nhiều lần cảnh báo, khuyến nghị bà con chăn nuôi không nên chạy theo thương lái Trung Quốc mà mở rộng chuồng trại, đàn lợn nhưng vì lợi nhuận trước mắt, nhiều người vẫn nhắm mắt chạy theo.

Cục Chăn nuôi cho biết, trong khoảng 3-5 tháng tới, số lợn đang nuôi hiện tại sẽ xuất chuồng, nếu phía Trung Quốc tiếp tục không mua, dự báo giá sẽ càng giảm, nguy cơ người chăn nuôi bị thua lỗ nặng sẽ khó tránh khỏi.