Việc ứng dụng khoa học trong trồng cây ăn quả tại Lạng Sơn đã giúp tăng năng suất, chất lượng cây trồng

Hiện nay, tỉnh Lạng Sơn có hơn 20 nghìn ha cây ăn quả, trong đó có một số loại cây đặc sản nổi tiếng, trở thành vùng sản xuất hàng hóa với số lượng lớn, như: na dai (huyện Chi Lăng, Hữu Lũng), quýt (Bắc Sơn, Bình Gia); đào Mẫu Sơn (Lộc Bình); hồng Bảo Lâm (Cao Lộc). Nhiều hộ nông dân ở thôn Cây Hồng, Gia Cát (Cao Lộc) trồng và chăm sóc cây mận lai ghép với cây táo cũng đem lại hiệu quả kinh tế cao.


Để khai thác tiềm năng, thế mạnh về trồng cây ăn quả, trong những năm qua, nhiều hộ nông dân trong tỉnh đã mở rộng diện tích trồng cây ăn quả, trên các vườn đồi, thung lũng, núi đá vôi, các mô hình này bước đầu mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, trong quá trình trồng, chăm sóc... bà con chưa thực hiện đúng kỹ thuật, đồng thời qua thời gian, các loại cây ăn quả bắt đầu thoái hóa. Những điều này khiến chất lượng, năng suất cây ăn quả giảm.


Nhằm giải quyết vấn đề này, đồng thời giúp nâng cao thu nhập cho nông dân từ trồng cây ăn quả, thời gian qua, Sở KH&CN Lạng Sơn đã đầu tư nghiên cứu nhiều đề tài, dự án khoa học nhằm tạo ra một số loại giống cây ăn quả mới, đồng thời phục tráng, cải tạo những giống cây ăn quả đặc sản của Lạng Sơn.


Tỉnh đã tiến hành nghiên cứu nhiều đề tài, dự án áp dụng tiến bộ khoa học công nghệ như: nghiên cứu hiện tượng sâu hại cây hồng không hạt Bảo Lâm; tuyển chọn, phục tráng và xây dựng vườn gen một số loại cây ăn quả như quýt vàng Bắc Sơn, lê Tràng Định, đào Mẫu Sơn; phương pháp cắt tỉa cành, cải tạo cây na dai Chi Lăng. Hay như dự án cải tạo vườn nhằm nâng chất lượng và năng suất cho vải thiều Hữu Lũng...


Tất cả các dự án, đề tài khoa học này đều hướng đến mục tiêu phục tráng, bảo tồn và phát triển giống quả đặc sản, sản xuất giống sạch bệnh, xây dựng mô hình trồng thâm canh và quản lý dịch hại trên cây ăn quả. Sau một thời gian thực hiện nghiên cứu, triển khai chuyển giao giống, kỹ thuật mới cho bà con trồng cây ăn quả, hiệu quả mang lại rất khả quan. Ví dụ như ở huyện Hữu Lũng, đây là huyện không chỉ nổi tiếng với cây vải thiều mà còn là huyện có diện tích trồng nhãn lớn nhất tỉnh với 2.000 ha. Tuy vậy, những năm về trước, bà con trồng nhãn chưa cơ cấu giống hợp lý, đặc biệt là vẫn chưa xác định được tính sinh học của chính mảnh đất của mình.


Chính vì vậy, năng suất cũng như chất lượng nhãn của Hữu Lũng giảm mạnh. Nhận thấy tình trạng này, Sở KH&CN Lạng Sơn đã phối hợp với Viện nghiên cứu rau quả Trung ương thực hiện đề tài: “Ứng dụng công nghệ ghép cải tạo để xây dựng mô hình chuyển đổi vườn nhãn tạp hiệu quả thấp thành vườn nhãn chín muộn có năng suất, chất lượng và hiệu quả”. Trong thời gian 2 năm (từ tháng 7/2007 – 12/2009), cán bộ của Sở KH&CN đã tìm ra nguyên nhân và xây dựng được giải pháp kỹ thuật khắc phục vườn nhãn tạp, đó là ghép mắt cho cây nhãn.


Thực tế cho thấy, phương pháp ghép cải tạo giúp cây sinh trưởng tốt nhờ vào bộ rễ và khung cành to khỏe của cây được cải tạo; những cành cây ghép sau 2 năm đã ra hoa và cho quả, nhãn chín muộn hơn so với chính vụ từ 30 – 45 ngày nên bán được giá thành cao (20.000 đồng/kg bán tại vườn), giá trị thu được tại vườn ghép cải tạo tăng so với trước đây từ 3- 4 lần. Mặt khác, việc ghép mắt nhãn chín muộn không tốn nhiều kinh phí (5.000 đồng/ mắt ghép) và không phải bỏ công sức phá đi trồng lại những vườn nhãn năng suất thấp, cây già cỗi. Không chỉ cải tạo cây nhãn ở Hữu Lũng, trong thời gian qua, Sở KH&CN Lạng Sơn đã nghiên cứu công nghệ vi ghép để phục tráng, phát triển cây na, quýt, hồng và lê.


Bên cạnh đó, tỉnh đã có nhiều cơ chế hỗ trợ như mở lớp tập huấn hướng dẫn kỹ thuật nhân giống, trồng và thâm canh các loại cây ăn quả. Sở KH&CN Lạng Sơn đã, đang thực hiện nghiên cứu các đề tài, dự án khoa học nhằm bảo tồn, lưu giữ nguồn gen cây ăn quả đầu dòng của địa phương. Qua đó để phục tráng và phát triển nguồn giống cây sạch bệnh, có khả năng chống chịu tốt, góp phần đa dạng hóa cơ cấu cây trồng của địa phương. Đồng thời tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ để chọn, tạo ra nhiều giống cây trồng có sự đột phá về năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất.


Cùng với đó, ngành khoa học của tỉnh còn lập vườn ươm, tạo cây mẹ đầu dòng sạch bệnh để sản xuất cây giống phân phối cho bà con. Hằng năm, Sở Khoa học và Công nghệ còn phối hợp với ngành nông nghiệp tỉnh tiến hành nghiên cứu, phân tích hiện trạng đất đai ở một số huyện để tìm giải pháp cải tạo đất trước khi trồng cây ăn quả.


Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tiến hành hướng dẫn bà con cải tạo các vườn na kém hiệu quả, hướng dẫn bà con áp dụng các biện pháp thâm canh, chăm sóc bón phân, phòng trừ dịch bệnh… Nhờ đó đã góp phần bảo tồn, lưu giữ được nguồn gen, phục tráng và phát triển nguồn giống cây sạch bệnh, có khả năng chống chịu tốt, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng cây ăn quả.


Để giúp bà con nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, thời gian qua, Công ty TNHH MTV Quế Lâm Phương Bắc là một đơn vị trực thuộc của Công ty CP Tập đoàn Quế Lâm đã cung cấp phân bón cho các dự án của Nhà nước hỗ trợ sản xuất cho bà con nông dân khó khăn ở vùng sâu vùng xa nhằm xóa đói giảm nghèo như: dự án chương trình 135, dự án 30a, cánh đồng mẫu lớn và một số dự án hỗ trợ trồng rừng sản xuất khác trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn.


Ông Lý Văn Bẩu, một hộ trồng na dai ở thôn Lăng Đồn, xã Chi Lăng, phấn khởi nói: gia đình đã trồng na dai gần 20 năm nay. Nhưng trước đây, do không được hướng dẫn kỹ thuật, chỉ trồng cây na với tập quán canh tác lạc hậu, nên cây già cỗi, thoái hóa, ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng. Nhưng từ khi được cán bộ hướng dẫn kỹ thuật tỉa cắt lá, bón phân hữu cơ vi sinh và phân sinh học cao cấp giúp tăng sản lượng cây na lên gấp hai đến ba lần, đem lại hiệu quả kinh tế cao.


Có thể nói, việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất cây ăn quả trên địa bàn tỉnh ngày càng được chú trọng, đầu tư đã góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thay đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi làm tăng giá trị sản xuất, tăng thu nhập, góp phần xóa đói, giảm nghèo và làm giàu cho nhiều hộ dân trên địa bàn tỉnh.