Theo dự kiến, trong tương lai có 120 hồ chứa thủy nông trên khắp khu vực sông Mekong ở phía thượng lưu với dung tích trên 100 tỉ m3 nước, trong đó, một số ít nằm trên sông chính còn lại được phân bố rải rác, nhiều nhất là ở Lào, một số ít ở Campuchia, Thái Lan. "Nếu như tính toán thông qua các mô hình thì việc phát triển hồ chứa nước trên thượng nguồn sông Mekong trong khoảng thời gian 20-30 năm nữa, sẽ dẫn đến thất thoát phù sa khoảng 90%”, TS.Hồ Long Phi khẳng định.
 

Theo ông Phi, việc phát triển hồ chứa ở vùng thượng lưu sẽ dẫn đến 3 nguy cơ: Thứ nhất là mất đi phù sa dẫn đến thiếu phân bón. Thứ hai là gia tăng khả năng gây xói mòn của dòng chảy, vì khi ít phù sa thì dòng chảy sẽ có xu hướng bào mòn 2 bên bờ đề bù đắp lại, làm gia tăng sạt lở bờ sông. Thứ ba là phù sa không bù đắp được cho ngập úng, làm cho tác hại càng trầm trọng hơn.
 

Được biết, hồ chứa thủy nông và đập thủy điện có bản chất khác nhau. Đập thuỷ điện lấy nước để phát điện và sẽ hoàn trả lại, còn hồ chứa thuỷ nông giữ nước để tưới tiêu và bị bốc hơi nên không có hoàn trả, làm cho lượng phù sa bị mất nhiều. Hiện nay, đập thuỷ nông có tác hại lớn nhưng không ai chú ý tới bởi vì nó nhỏ, nhưng không nằm trên nhánh chính, hiện nay, đa số chỉ phản đối xây dựng đập thuỷ điện mà quên đi những tác động của hồ chứa thuỷ nông.
 

Ông Phi cho biết thêm: "Nước nào cũng có kế hoạch phát triển kinh tế của riêng mình và ít nhất trong tương lai, biến đổi khí hậu thì nguồn nước mùa khô càng ngày càng khan hiếm, nên các nước phải tăng cường đẩy mạnh việc xây dựng hồ chứa nước. Điều này, dẫn đến nguy cơ hạn hán đối với ĐBSCL vài chục năm tới là nhìn thấy rõ”.
 

Theo ông Phi, Việt Nam cần phải chủ động, đưa ra các giải pháp, cố gắng thích nghi, hạn chế tác hại. Giải pháp cục bộ là giảm bớt tác hại thông qua việc hạn chế khai thác cát, tiến tới ngừng khai thác cát ở ĐBSCL, vì việc làm này có tác hại gấp nhiều lần với tác hại của lượng phù sa mất đi. Bên cạnh đó là phải có giải pháp khai thác và giữ được phù sa càng nhiều càng tốt.