Nhiều DN đã phải từ chối những hợp đồng mới để tập trung nguồn gạo thực hiện những hợp đồng đã ký.  

Hết lúa

Đó là thông tin mà bà Trần Thị Bông, một thương lái ở huyện Thoại Sơn (An Giang), vừa cung cấp cho chúng tôi. Theo bà Bông, lúa hè thu ở vùng này đã thu hoạch xong từ mấy tuần nay, còn lúa thu đông phải 1 tháng nữa mới bắt đầu thu hoạch.

Ông Phạm Thái Bình, TGĐ Cty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An, cũng xác nhận, lúa hè thu ở ĐBSCL đã thu hoạch xong từ nhiều ngày nay. Do đó, ở thời điểm này hầu như không còn giao dịch lúa tươi trên các cánh đồng. Còn lúa thu đông nhìn chung vẫn chưa vào vụ thu hoạch.

Thu hoạch lúa ở ĐBSCL

Do lúa hè thu đã thu hoạch hết, trong khi nhu cầu thu mua XK tăng lên, nên trong tháng 10 này, giá lúa gạo hàng hóa ở ĐBSCL hiện đã tăng khá nhiều. Giá lúa tươi các loại bán tại ruộng không dưới 5.000 đ/kg. Ngày 24/10, giá lúa tươi IR 50404 đã ở mức 5.200 đ/kg. Còn theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, trong tuần qua, giá lúa khô tại kho vào khoảng 5.600-5.700 đ/kg đối với lúa thường và 5.900-6.000 đ/kg đối với lúa chất lượng cao. Giá gạo nguyên liệu để làm gạo 5% tấm trong tuần qua đã tăng thêm 350 đ/kg để lên mức 7.700-7.800 đ/kg, gạo nguyên liệu làm gạo 25% tấm cũng tăng thêm 300 đ/kg lên mức 7.500-7.600 đ/kg. Gạo trắng thành phẩm XK cũng tăng 100 đ/kg…  

Căng thẳng nguồn cung

Ông Phạm Thái Bình cho biết, thị trường XK gạo cuối năm đang có xu hướng thuận lợi, khi nhiều nhà NK đến từ nhiều quốc gia ở châu Á, châu Phi… đang liên tục gửi đơn hàng đến các nhà XK gạo Việt Nam. Tuy nhiên, do nguồn cung hạn hẹp, nhiều DN XK gạo đang phải từ chối những hợp đồng mới, để tập trung giao hàng cho những hợp đồng đã ký trước đó.

Một cán bộ thuộc Sở Công thương Cần Thơ cũng cho hay, trên địa bàn TP này, đang có nhiều DN thiếu gạo để bán cho khách hàng nước ngoài. Nhiều DN không dám ký những hợp đồng mới do vừa thiếu nguồn hàng, vừa sợ giá lúa gạo trên thị trường nội địa đang liên tục tăng lên, dễ khiến cho nhà XK bị thua lỗ khi ký trước rồi mới tổ chức thu mua sau.

Nguồn cung hạn hẹp chủ yếu do vụ hè thu đã kết thúc thu hoạch, trong khi vụ thu đông chưa thu hoạch rộ. Theo Cục Trồng trọt, trong tổng diện tích lúa thu đông được xuống giống vào khoảng 800.000 ha, mới có 290.000 ha được thu hoạch với năng suất bình quân 5,3-5,4 tấn/ha. Một số doanh nhân ngành gạo cho biết, năm nay, do ảnh hưởng mưa lũ nên nhiều diện tích lúa thu đông bị xuống giống trễ. Do đó, phải tới cuối tháng 10 và trong tháng 11, lúa vụ này mới thu hoạch rộ.

Sản lượng lúa giảm cũng được cho là một nguyên nhân quan trọng khiến cho nguồn cung hạn hẹp. Theo ông Phạm Thái Bình, thời tiết bất lợi (mưa nhiều), cộng với dịch hại, đã khiến cho sản lượng lúa vụ đông xuân và hè thu năm nay không bằng so với năm ngoái. Còn vụ thu đông, do lũ năm nay cao hơn, nên nhiều diện tích không được xuống giống ở các địa phương.

Ông Phạm Vỹ Bền, một thương nhân gắn bó lâu năm với ngành lúa gạo ĐBSCL, cũng cho rằng, năm nay, sản lượng lúa trên thực tế của vụ đông xuân và hè thu giảm nhiều so với năm ngoái, phần do ảnh hưởng của thời tiết, dịch bệnh, phần do nhiều diện tích đã được chuyển đổi sang cây trồng khác. Trong khi đó, một nguồn cung quan trọng là lúa Campuchia sang Việt Nam khá hạn chế so với những năm trước, do ở bên đó ngành XK gạo đang phát triển nhanh.

Mưa lũ gây thiệt hại nặng nề cho sản xuất nông nghiệp ở các tỉnh phía Bắc, cũng là nguyên nhân làm giảm mạnh nguồn cung lúa gạo hàng hóa ở ĐBSCL. Thông tin từ một số doanh nhân ngành gạo ở ĐBSCL cho hay, trong thời gian qua, lượng gạo ở khu vực này được đưa ra Bắc khá nhiều...

Theo dự báo của một số thương nhân ngành gạo, sự căng thẳng về nguồn cung sẽ còn tiếp diễn kể cả khi thu hoạch rộ lúa thu đông, vì một phần sản lượng của vụ này dùng để làm giống cho vụ đông xuân 2017/2018, nên nguồn cung dành cho XK không nhiều. Mà vụ đông xuân tới nhiều khả năng cũng xuống giống trễ ở nhiều địa phương do ảnh hưởng thời tiết.  

Thị trường thuận lợi

Trong khi đó, như đã nói trên, thị trường XK gạo trong những tháng cuối năm nay khá sáng sủa. Thậm chí sự thuận lợi này nhiều khả năng sẽ còn kéo dài sang những tháng đầu năm tới. Trước hết, Philippines đã chính thức cho phép khối tư nhân NK gạo theo cơ chế tiếp cận thị trường tối thiểu (MAV) niên vụ 2017-2018 với tổng lượng gạo trong hạn ngạch là 805.200 tấn. Trong đó, gạo có xuất xứ từ Việt Nam là 293.100 tấn. Đây là cơ hội để các DN Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh XK gạo sang thị trường quan trọng này.

Đưa gạo lên tàu

Thông tin từ Sở Công thương Cần Thơ cho hay, vừa qua, một khách hàng từ Iran đã tới làm việc và đạt được thỏa thuận với 1 DN ở Cần Thơ về việc mua 100.000 tấn gạo thơm Jasmine, giao hàng từ nay đến hết năm 2017. Một cán bộ của TCty Lương thực Miền Bắc (Vinafood1), cho biết, Iran đang có nhu cầu NK khoảng 200.000 tấn gạo thơm Jamine mỗi năm. Cũng theo cán bộ này, trong năm nay, Vinafood1 đã mở lại được thị trường Iraq với lượng XK trong tháng 10 là 60.000 tấn gạo thơm. Từ năm sau trở đi, mỗi năm, Vinafood1 có thể XK sang Iraq 300.000 tấn gạo thơm.

Nhờ nguồn cung hạn hẹp trong khi nhu cầu NK tăng, giá gạo XK của Việt Nam đang tiếp tục tăng lên. Gạo 5% tấm (giá FOB) hiện đã vào khoảng 390-400 USD/tấn. Như vậy, giá gạo XK của Việt Nam hiện đang cao hơn giá gạo cùng loại của Thái Lan, Pakistan... Đây là điểm bất lợi về khả năng cạnh tranh. Nhưng theo ông Huỳnh Minh Huệ, Tổng thư ký VFA, điều đó không gây ra nhiều lo ngại bởi lượng gạo trắng XK của Việt Nam từ đầu năm đến nay và trong những tháng cuối năm sẽ không nhiều, mà tập trung vào các loại gạo thơm, gạo nếp, gạo Japonica… Đây là những loại gạo mà Việt Nam đang có lợi thế cạnh tranh ở nhiều thị trường NK.

Với nhu cầu của thị trường như trên, cộng với nguồn cung đang khá hạn hẹp, nhiều khả năng trong vụ thu đông 2017 và đầu vụ đông xuân 2017/2018, giá lúa gạo hàng hóa ở ĐBSCL vẫn sẽ ổn định ở mức cao.