Thủ đoạn tinh vi, bạo lực đe dọa

Báo cáo tại hội nghị, Việt Nam có trữ lượng khai thác cát, sỏi khá lớn, trong đó chủ yếu là cát, sỏi lòng sông. Tính đến tháng 5/2017 cả nước có 824 mỏ cát, sỏi được cấp phép.

Hội nghị trực tuyến toàn quốc về hoạt động khai thác, kinh doanh cát sỏi

Đến hết năm 2016, có 90 dự án nạo vét, khơi thông luồng hàng hải, đường thủy nội địa có tận thu sản phẩm cát được Bộ GTVT cấp phép. Các cơ quan có thẩm quyền đã cấp hơn 500 giấy phép bến bãi kinh doanh, tập kết, trung chuyển cát, hàng trăm bến bãi hoạt động tự phát.

Trong 3 tháng đầu năm 2017, lực lượng công an đã xử lý 2.128 vụ, 749 đối tượng vi phạm, tịch thu 26 tàu thuyền hút cát, xử phạt 13,1 tỷ đồng…

Mặt khác, sau khi bộc lộ quá nhiều bất cập, Bộ GTVT đã yêu cầu tạm dừng hoạt động đối với hầu hết các dự án nạo vét, khơi thông luồng hàng hải, luồng đường thủy nội địa tận thu sản phẩm cát để bổ sung, hoàn thiện thủ tục theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, thực trạng hiện nay, cát tặc vẫn lén lút khai thác trên các tuyến sông. Theo Thượng tướng Lê Quý Vương – Thứ trưởng Bộ Công an, trong vòng một năm, công an các cấp đã phối hợp tuần tra kiểm soát 8.120 lượt, phát hiện, bắt giữ, xử lý 4.374 vụ với 2.917 đối tượng, thu giữ trên 1.000 phương tiện… Tổng số tiền nộp phạt vào ngân sách hơn 41,7 tỉ đồng. Lập hồ sơ khởi tố 2 vụ về tội vi phạm quy định khai thác tài nguyên…

Thực trạng khai thác cát sỏi như hiện nay sẽ khiến tài nguyên này cạn kiệt

Thủ đoạn hoạt động của cát tặc thường lợi dụng đêm tối, ngày nghỉ lễ. Có nơi, các đối tượng khai thác cát trái phép dùng bạo lực đe dọa, tranh giành địa bàn, phương tiện để khai thác cát và đối phó với các cơ quan chức năng.  

Các dự án thông luồng chỉ nạo vét khu vực có cát

Vấn đề Bộ GTVT và một số địa phương cấp phép cho các DN thực hiện những dự án khơi thông luồng nhưng thực chất là núp bóng để khai thác cát tiếp tục được mổ xẻ.

Tính từ năm 2016 đến nay, đã có 90 dự án nạo vét, khơi thông luồng hàng hải, luồng đường thủy nội địa tận thu sản phẩm cát được Bộ GTVT chấp thuận. Cộng thêm nhiều dự án nạo vét, cải tạo luồng do UBND các tỉnh cấp giao cho các Sở GTVT quản lý.

Theo Thứ trưởng Lê Quý Vương, những vi phạm trong các dự án này là khai thác cát ngoài phạm vi khu vực dự án, chỉ thực hiện nạo vét ở những khu vực có cát, còn khu vực có bùn thì không thực hiện nạo vét. Ngoài ra còn khai thác vượt độ sâu, vượt số lượng tàu cho phép, không xuất hóa đơn, chứng từ theo quy định…

Núp bóng dự án khai thác cát sỏi trái phép

Đối với các dự án nạo vét luồng hàng hải thường lợi dụng địa điểm nạo vét trên biển, xa đất liền, thiếu sự kiểm tra giám sát của các cơ quan chức năng để khai thác, xuất khẩu cát. Hệ lụy của thực trạng này vô cùng nguy hiểm. Điển hình như ở khu vực ĐBSCL, tình hình khai thác cát trái phép diễn ra nghiêm trọng đã khiến khoảng 90 khu vực bờ sông, biển bị sạt lở dài 652km; sạt lở nguy hiểm 17 đoạn dài khoảng 34km…

Kết luận tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình yêu cầu các bộ TN-MT, Công an, GTVT, Xây dựng, NN-PTNT… thực hiện nghiêm Chỉ thị số 03 của Thủ tướng Chính phủ tăng cường hiệu lực thực thi chính sách, pháp luật về khoáng sản. UBND các tỉnh, thành phố tiến hành rà soát, điều chỉnh các quy hoạch thăm dò, khai thác cát đã được phê duyệt theo quy định, chỉ đạo các sở ngành thực hiện đúng quy định về trình tự, thủ tục cấp phép khai thác khoáng sản. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đối với các tổ chức, cá nhân và trách nhiệm người đứng đầu cơ quan hành chính cấp huyện, xã để xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép, lập bến bãi thu mua trái phép cát, sỏi kéo dài mà không xử lý dứt điểm…