Xây dựng từ thời Pháp thuộc, đập ba ra An Trạch trên sông Yên có vị trí quan trọng trong việc chặn dòng, nâng cao trình ở phía thượng lưu để các trạm bơm hoạt động cấp nước tưới cho hàng chục nghìn ha đất canh tác của tỉnh Quảng Nam và TP Đà Nẵng. Gần 20 năm trước, đập ba ra này được nâng cấp, sửa chữa lớn, góp phần làm nên những “mùa vàng” cho các địa phương.

Đập ba ra An Trạch

Sau gần 20 năm đương đầu với biết bao mùa mưa lũ, một số hạng mục tại đập ba ra An Trạch đã xuống cấp, trong đó đáng kể nhất là hệ thống van đóng mở tự động.

Ông Trương Văn Lân, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác CTTL Đà Nẵng, người chịu trách nhiệm chính trong quản lý vận hành đập ba ra cho biết, thân đập là những khối bê tông rất kiên cố. Hệ thống van đóng mở tự động được kết nối và điều khiển bằng dây cáp. Khi mưa lũ về cây cối, rác rưởi tấp vào các dây cáp ảnh hưởng không nhỏ đến việc vận hành. Không ít thời điểm, cây cối, rác rưởi bị dây cáp chặn lại khá nhiều, việc đóng mở van không như thiết kế, phía thượng lưu đập nước dâng cao bất thường đe dọa sự an toàn đập, nhất là hệ thống van.

Đặc biệt các buồng phao của hệ thống van bị biến dạng, rét rỉ, có cái bị thủng. Hàng năm công ty phải đầu tư khá nhiều kinh phí để duy tu bảo dưỡng, hàn lại các buồng phao bị thủng. Mặt khác, cầu qua sông tại đập ba ra này khẩu độ hẹp, chỉ cho phép xe tải trọng nhỏ lưu thông một chiều. Sửa chữa hệ thống van đóng mở và nâng cấp cầu qua sông là yêu cầu bức thiết.

Trong số 17 hồ đập nhỏ trên địa bàn huyện Hòa Vang, 6 hồ đập bao gồm: Trước Đông, Trường Loan (xã Hòa Nhơn), Hố Cau, Đồng Tréo( xã Hòa Phú), Hóc Khế (xã Hòa Khương), Hố Gáo (Hòa Sơn) bị hư hỏng khá nhiều hạng mục. Ông Lê Văn Tuyến, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi TP Đà Nẵng cho hay, các hồ đập này do địa phương tự đầu tư xây dựng cách đây trên dưới 30 năm. 

Nói về tình trạng kỹ thuật của hồ Trường Loan, ông Huỳnh Quý, GĐ HTX dịch vụ SXNN Hòa Nhơn cho biết: Xây dựng từ năm 1977, hồ Trường Loan tích trữ nước đảm bảo tưới cho 34 ha lúa của thôn Hòa Khương xã Hòa Nhơn. Do ngày xây dựng đập, sức dân là chủ yếu, việc thiết kế và thi công cống lấy nước chưa thật chuẩn. Lâu nay, tình trạng rò rỉ tại cống vẫn xảy ra, gây thất thoát nước tại hồ. Cùng theo đó, cao trình đập thấp, khả năng tích trữ nước không lớn.

Cống lấy nước của hồ Trường Loan bị rò rỉ, gây thất thoát nước

Trữ lượng khoảng 3 triệu m3, hồ Trước Đông cấp nước tưới cho gần 200 ha lúa của các thôn Trước Đông, Phước Hưng, Ninh An… của xã Hòa Nhơn. Trước đây, hồ đập này và các hồ đập nhỏ khác do địa phương quản lý. Từ cuối năm 2016 trở đi, việc quản lý, khai thác sử dụng các hồ đập giao cho Công ty TNHH 1 TV Khai thác CTTL Đà Nẵng.

Ông Trương Văn Lân cho biết, qua khảo sát nhận thấy hầu hết hồ đập nhỏ trên địa bàn huyện Hòa Vang bị xuống cấp khá nghiêm trọng, sữa chữa nâng cấp đã rất cấp thiết. Toàn bộ hệ thống kênh chính, kênh nhánh của các hồ đập này chưa được bê tông hóa. Riêng hồ Hóc Gối ở xã Hòa Nhơn không có tràn xả lũ, khi mưa lớn kéo dài nước dâng cao tràn qua mặt đập, rất dễ xẩy ra tình trạng xói lở dẫn đến hư hỏng.

Qua tìm hiểu, 6 hồ đập nhỏ nêu trên đang được cơ quan chức năng lập hồ sơ đề xuất nâng cấp thuộc Dự án Quản lý rủi ro thiên tai WB5, chờ cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.