Năm 2015, tình hình xuất khẩu gặp nhiều khó khăn. Giá tôm nguyên liệu giảm khiến người nuôi treo ao.Riêng đối với cá tra, các địa phương đã chủ động rà soát lại diện tích, tổ chức liên kết doanh nghiệp với người nuôi.Đối với lĩnh vực khai thác thủy sản và dịch vụ hậu cần nghề cá, các địa phương đã chủ động định hướng ngư dân phát triển những nghề đánh bắt bền vững; tăng cường đội tàu đánh bắt xa bờ, chú trọng khâu chế biến, bảo quản theo tinh thần Nghị định 67.


Tuy nhiên, khâu liên kết giữa người dân và doanh nghiệp, gắn sản xuất với thị trường gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân là do tình hình dịch bệnh, giá tôm những tháng gần đây giảm mạnh. Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ cho nuôi trồng thủy sản vẫn còn hạn chế. Trong khi đó, nguồn vốn dành cho lĩnh vực này hịên đang thiếu.


Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản cho biết, sau 2 năm tái cơ cấu ngành thủy sản cho thấy lĩnh vực nuôi trồng thủy sản đã phát huy thế mạnh. Con tôm sú phát triển tại các vùng sinh thái đặc trưng thích hợp như tôm rừng ngập - mặn, tôm - lúa ở duyên hải Nam bộ nhắm vào lợi thế cạnh tranh và thị trường xuất khẩu.
 
Tính đến nay, hình thức nuôi quảng canh và quảng canh cải tiến (chuyên tôm sú) ổn định khoảng 540.000 ha, tăng 89% diện tích nuôi. Cơ cấu tôm sú và tôm thẻ chân trắng có sự dịch chuyển. Tôm thẻ chiếm 12,5% diện tích nuôi nhưng chiếm tới 57% sản lượng; tôm sú chiếm 87% diện tích nuôi, song chỉ chiếm 43% sản lượng.

Do chuyển đổi tích cực về cơ cấu, phương thức nuôi, năm 2014 sản lượng tôm cả nước đạt 658.000 tấn, tăng 120.000 tấn so với năm 2013. Năm 2014, ĐBSCL có 5.500 ha nuôi cá tra, đạt sản lượng 1,1 triệu tấn. Các năm tiếp theo sẽ tăng diện tích và sản lượng phù hợp với khả năng mở rộng thị trường. 


Hiện nay, ngành thủy sản trải qua những ngày ảm đạm khi kim ngạch xuất khẩu liên tục giảm, tác động trực tiếp đến thu nhập nhà nông. Nguyên nhân chính do giá cả, chất lượng của các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của thủy sản Việt Nam có sức cạnh tranh kém hơn hẳn so với những mặt hàng cùng loại.


Cụ thể, do chất lượng giảm, áp lực cạnh tranh của các sản phẩm từ các nước khác, những rào cản về tiêu chuẩn sản xuất thủy sản khiến cá tra xuất khẩu của Việt Nam tại nhiều thị trường trọng điểm đang có xu hướng giảm.


Riêng con tôm đang phải giành giật thị phần với Ấn Độ, Thái Lan vốn có giá rẻ hơn. Tất cả các khó khăn “nhãn tiền” trên đang đòi hỏi các nhà quản lý phải có giải pháp nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm.


Tương lai, ngành thủy sản sẽ vẫn là một trong những ngành mũi nhọn của nông nghiệp Việt Nam. Trước bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu với kinh tế thế giới, theo các chuyên gia kinh tế, cạnh tranh của ngành thủy sản sẽ ngày càng gay gắt hơn.


Đồng bằng Bắc bộ đang phát triển đối tượng nuôi mới là cá rô phi thâm canh trong ao, còn ở Nam bộ nuôi trong lồng bè trên sông. Hiện có 16.000 ha nuôi cá rô phi trong ao và nuôi lồng bè 410.000 m3, năng suất trung bình đạt trên 6 tấn/ha, sản lượng cá rô phi và điêu hồng đạt 125.000 tấn.


Điểm nổi bật hiện nay ở một số địa phương là phát triển vùng nuôi tôm, cá công nghiệp tập trung sử dụng công nghệ cao, công nghệ nuôi tiết kiệm nước, giảm thiểu tối đa việc xả thải gây ô nhiễm môi trường và dịch bệnh.


Trong nuôi trồng thủy sản, diện tích tôm sú vẫn ổn định và chuyển dịch sang thâm canh tôm thẻ chân trắng. Tuy nhiên, tôm nguyên liệu rớt giá dẫn đến bà con treo ao, khoảng 1/3 diện tích nuôi tôm vùng ĐBSCL thả giống.



 
Theo Đề án tái cơ cấu ngành thủy sản, mục tiêu đến năm 2020 tốc độ gia tăng giá trị sản xuất bình quân của ngành sẽ đạt khoảng 11%/năm. Để đạt mục tiêu trên, ngành nông nghiệp đã xác định 7 giải pháp ưu tiên cần thực hiện ngay bao gồm: quy hoạch, tổ chức, đầu tư, chính sách, khoa học công nghệ, thị trường và hợp tác quốc tế.


Hiện ngành nông nghiệp đã đề nghị các tỉnh, thành ven biển sớm xây dựng xong Đề án tái cơ cấu ngành thủy sản cụ thể cho địa phương mình và sửa đổi ngay những gì chưa phù hợp, chưa thật sự hiệu quả; tạo mọi điều kiện thuận lợi hỗ trợ các doanh nghiệp đầu tư, phát triển ở cả 2 khâu trọng yếu là nuôi và chế biến. 


 
Hải Mai