Quang cảnh hội thảo.

Tại hội thảo “Các rào cản đối với kinh doanh đầu vào trung gian nông nghiệp” do Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn tổ chức ngày 12/1, ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn, cho rằng, hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp đó là làm sao giảm được giá đầu vào để sản phẩm nông nghiệp tăng sức cạnh tranh. Nhưng việc giảm giá cũng phải đảm bảo sản phẩm đầu vào đạt chất lượng. Đây được coi là hai mặt của 1 vấn đề, điều này cần sự quản lý “khéo léo” của nhà nước để vừa đảm bảo chất lượng đầu vào vừa giảm giá thành sản phẩm nông nghiệp.

Lý giải tại sao việc đầu tư vào nông nghiệp vẫn còn hạn chế, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế - Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chỉ ra, các nước trên thế giới rất ưu tiên trong bảo hộ quyền tài sản, quyền hợp đồng một cách toàn vẹn và lâu dài. Các biện pháp như ưu đãi, hỗ trợ, định hướng thị trường chỉ là bước thứ hai, sau khi đảm bảo quyền tài sản và quyền hợp đồng.

Nhưng ở Việt Nam lại quá chú trọng vào các biện pháp ưu đãi, hỗ trợ, định hướng thị trường, thậm chí làm thay thị trường. Vấn đề quyền tài sản và quyền hợp đồng lại chưa được đảm bảo.

Chỉ ra ví dụ về quyền tài sản đối với đất đai, ông Đậu Anh Tuấn cho biết, quy định về hạn điền làm manh mún ruộng đất, khó áp dụng khoa học công nghệ. Như vậy sẽ làm tăng chí phí sản xuất, khiến chất lượng sản phẩm không đồng đều. Bên cạnh đó, thời hạn sử dụng đất, thu hồi đất nông nghiệp làm tăng rủi do cho chủ đầu tư, giảm động lực đầu tư dài hạn. “Cần mở rộng, tiến tới xóa bỏ hạn điền, kéo dài thời gian sử dụng đất. Có những quy định về việc tiếp tục sử dụng đất sau khi hết thời hạn và hạn chế các trường hợp thu hồi đất nông nghiệp”, ông Đậu Anh Tuấn nói.

Đánh giá về những rào cản trong khảo nghiệm, công nhận giống cây trồng mới, bà Trần Thị Thanh Nhàn, Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn cho biết, qua nghiên cứu điều tra cho thấy quy trình cấp phép còn phức tạp (phải được công nhận 2 lần, 4 hội đồng thẩm định, khảo nghiệm giá trị canh tác…) nên phải mất 3,5-5 năm cho cây ngắn ngày và 5-6 năm cho cây dài ngày, dài hơn 2-4 năm so với các nước trong khu vực.

Bên cạnh đó, quy định cũng yêu cầu phải có xác nhận của cơ quan địa phương. Điều này sẽ phát sinh thêm chi phí doanh nghiệp, tạo cơ chế xin-cho, đồng thời cũng gây khó cho địa phương quản lý. Hay việc quy định về diện tích sản xuất thử cũng không hợp lý, gây tốn kém cho doanh nghiệp, bà Nhàn chỉ ra.

Về vấn đề trên, GS.TS Trần Đình Long, Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam, kiến nghị, trong khảo nghiệm giống, không cần qua bước công nhận sản xuất thử; việc khảo nghiệm giá trị canh tác và tính khác biệt có thể tiến hành đồng thời; chỉ công nhận giống quốc gia với một số cây trồng chủ lực.

Theo ông Trần Đình Long, cần có sự “cởi trói” để những nhà khoa học có thể làm ra được những giống tốt. Chúng ta vẫn nghiên cứu theo bao cấp, các đề tài dự án vẫn chưa được khoán đến sản phẩm cuối cùng. Người chủ nhiệm đề tài cũng chưa có quyền phát huy được sự sáng tạo.

“Để tạo ra giống mới bên cạnh người giỏi cần có cơ sở vật chất tốt. Các phòng thí nghiệm trọng điểm cấp nhà nước được đầu tư cơ sở vật chất rất tốt nhưng các thành phần ngoài quốc doanh, doanh nghiệp tư nhân… không thể tham gia. Cần có sự tháo gỡ về rào cản này”, ông Trần Đình Long nhấn mạnh.