Khẳng định thương hiệu

Sau một thời gian biến động mạnh về diện tích và năng suất, thực hiện Đề án phục hồi phát triển cây cam, quýt của UBND tỉnh Hà Giang, huyện Bắc Quang đã ưu tiên lồng ghép các nguồn vốn để tập trung phục hồi và phát triển cây cam. Đến năm 2016, Bắc Quang trồng mới được 523,6ha cam, nâng tổng diện tích cây cam, quýt trên địa bàn lên 5.229,6ha, diện tích cho thu hoạch đạt 2.103,3ha. Trong đó, diện tích trồng cam sành chiếm tới 76,9% (tương đương 4.020ha). Ngoài ra, người dân đã phát triển thêm một số giống cam khác để rải vụ thu hoạch như: cam Vinh (1.021,8ha); cam đường Canh (11,1ha); cam khác (179,4ha), góp phần giảm áp lực cho cây cam sành khi vào vụ thu hoạch chính, đồng thời nâng cao thu nhập cho nông dân.

Để nâng cao hiệu quả sản xuất, người dân đã  đầu tư mạnh ngay từ khâu bón lót, bón cải tạo đất. Hiện, trên địa bàn huyện Bắc Quang có 96ha sản xuất cam sành theo quy trình VietGAP, sản lượng ước đạt 1.900 tấn. Năm 2016, có 836 hộ/10 xã, thị trấn đăng ký sản xuất cam theo tiêu chuẩn VietGAP với tổng diện tích 927,2ha. Huyện đang phối hợp với Chi cục Quản lý chất lượng nông - lâm - thủy sản rà soát, thẩm định để cấp giấy chứng nhận VietGAP.

UBND huyện Bắc Quang cho biết, năng suất cam sành niên vụ 2016-2017 ước đạt 11,2 tấn/ha, cao hơn niên vụ trước 0,2 tấn/ha, sản lượng ước đạt 23.557 tấn. Với giá bán trung bình tại vườn 10.000-12.000 đồng/kg, mang lại thu nhập cao cho nhiều gia đình, giúp nhiều hộ vươn lên làm giàu.

Năm 2016, người trồng cam tỉnh Hà Giang đón nhận tin vui khi cam sành được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp chứng nhận chỉ dẫn địa lý (CDĐL). Sự kiện này mở ra cơ hội lớn cho sản phẩm cam sành, bởi nó mang lại nhiều lợi ích, từ phát triển kinh tế, quảng bá sản phẩm cho đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Tại Hàm Yên (Tuyên Quang), năm 2016, diện tích cam của huyện đạt 7.022ha, trong đó diện tích cho sản phẩm là 4.065ha. Theo ông Đàm Ngọc Hưng, Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Hàm Yên, vụ cam năm 2016, Hàm Yên được mùa, sản lượng đạt 107.000 tấn, tăng gần gấp đôi so với năm 2015, giá trị thu nhập trên 700 tỷ đồng.

Đặc biệt, Hàm Yên đang nhân rộng mô hình sản xuất cam sành theo quy trình VietGAP. Trong năm 2015 - 2016, huyện đã cấp 9 giấy chứng nhận theo tiêu chuẩn VietGAP với diện tích 129,7ha, 55 hộ tham gia, kinh phí hỗ trợ 897,750 triệu đồng.

Đến 31/12/2016, Hàm Yên có 144 trang trại trồng trọt, chủ yếu là cam, thu thập đạt từ 700 triệu đồng đến 1 tỷ đồng/năm. Từ trồng cam mà nhiều hộ thoát nghèo, vươn lên trở thành triệu phú. Hiện, sản phẩm cam sành Hàm Yên đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành trong nước, được người tiêu dùng ưa chuộng. Đặc biệt, cam sành Hàm Yên bước đầu đã tiếp cận thị trường Lào, Campuchia.

Vị đắng!

Hiệu quả kinh tế từ cây cam sành đã được khẳng định. Tuy nhiên, bên cạnh vị ngọt của cam thì vẫn có vị đắng do điệp khúc được mùa mất giá. Không những thế, nhiều người trồng cam còn thiệt hại cả tỷ đồng vì cam rụng hàng loạt.

Bà Lý Thị Điệp, ở xã Vĩnh Hảo (Bắc Quang - Hà Giang) xót xa cho biết, gia đình có hơn 4ha cam (chủ yếu là cam sành). Vụ cam năm 2016-2017, bà thu được hơn 100 tấn cam, trước Tết bà mới bán 25 tấn, sản lượng còn lại bà để cuối vụ, hy vọng được giá cao. Tuy nhiên, trận mưa ngày 8 - 9/3 vừa qua đã làm rụng khoảng 20 tấn cam.

Theo bà Điệp, 20 tấn cam bị rụng thiệt hại khoảng 300 triệu đồng. Không dừng lại ở đó, giá cam bán tại vườn năm nay còn thấp hơn vụ trước 4-5 giá.

Bà Bùi Thị Kim Yến, cán bộ nông nghiệp xã Vĩnh Hảo, cho biết, Vĩnh Hảo có 861ha cam với sản lượng 6.000 tấn, trước và sau Tết người dân đã bán 3.000 tấn. Trận mưa lớn mới đây làm rụng 1.500/3.000 tấn cam còn lại. Cũng theo bà Yến, có gia đình rụng tới 130 tấn, gây không ít khó khăn cho nông dân.

Theo báo cáo nhanh thiệt hại do thiên tai của huyện Bắc Quang, từ ngày 10 - 18/3/2017, tại một số xã trên địa bàn huyện có mưa nhỏ rải rác. Mưa là nguyên nhân làm cho lượng lớn quả đang treo trên cây cam bị rụng. Thống kê cho thấy, có 5 xã với 354 hộ còn khoảng 7.850 tấn cam, đã bị rụng  3.854 tấn. Trong đó, xã Vĩnh Hảo bị rụng 1.500 tấn, xã Tiên Kiều 1.960 tấn, xã Việt Hồng 320 tấn, xã Đồng Tâm và Đồng Tiến 74 tấn.

Sản lượng cam còn trên cây phần lớn là của các hộ có sản lượng lớn chờ giá lên cao, một phần là của các thương lái đã mua và đặt cọc tiền tại các hộ gia đình.

Theo ông Nguyễn Văn Trung, Phó trưởng phòng Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Bắc Quang, ngoài việc mưa khiến cam bị rụng còn có nguyên nhân khác. Hiện đã cuối tháng 3, cây cam đang ra hoa, ra lộc chuẩn bị cho chu kỳ mới. Trong khi quả  đã chín vào thời điểm tháng 12 năm trước và tháng một năm nay. Đến nay, hầu hết quả đã khô cuống, gặp nước mưa sẽ rời ra. Đây là hiện tượng sinh lý bình thường của cây.

Cũng theo ông Trung, vụ cam năm 2016 được mùa (tăng 20% sản lượng so với năm 2015) nhưng giá giảm khiến nhiều hộ giữ lại chờ giá lên. Cụ thể, giá cam đầu mùa bán ra từ 8.000 - 10.000 đồng /kg; giữa tháng 12/2016 đạt 6.000 - 8.000 đồng/kg; về sau tăng lên hơn 10.000 đồng/kg. Hiện, giá bán cam ở mức 15.000 - 16.000 đồng/kg.

Tại huyện Hàm Yên cũng xảy ra tình trạng cam rụng. Ông Đàm Ngọc Hưng cho biết, trước khi xảy ra trận mưa ngày 15 - 16/3, Hàm Yên còn 4.000/107.000 tấn cam chưa thu hoạch, trong đó bị rụng từ 200 - 300 tấn, thiệt hại khoảng 3-4 tỷ đồng. Cá biệt, có vườn rụng tới 20 tấn cam.

Theo ông Hưng, huyện đã khuyến cáo người dân nên thu hoạch đúng thời vụ nhưng một số hộ vẫn để lại hy vọng bán được giá cao hơn.